Ο όρος
ναρκωτικό πιστεύεται ότι προτάθηκε από τον
Γαληνόγια να περιγράψει δραστικές ουσίες που μουδιάζουν ή νεκρώνουν,
προκαλώντας απώλεια αισθήσεων ή παράλυση. Ο όρος νάρκωση
χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον
Ιπποκράτη για τη διαδικασία ή την κατάσταση της έλλειψης αισθήσεων. Ο Γαληνός ανέφερε τη ρίζα
μανδραγόρα, τους σπόρους του φυτού altercus και το χυμό
παπαρούνας (
όπιο) σαν βασικά παραδείγματα.
Στο νομικό πλαίσιο των
ΗΠΑ,
η λέξη ναρκωτικό αναφέρεται στο όπιο, τα παράγωγά του και τα
ημισυνθετικά ή πλήρως συνθετικά υποκατάστατά τους "καθώς και στην
κοκαΐνη και τα φύλλα
κόκας",
τα οποία αν και έχουν κατηγοριοποιηθεί ως ναρκωτικά σε σχετικό νόμο των
ΗΠΑ (Controlled Substances Act), από χημικής άποψης δεν είναι
ναρκωτικά. Αντίθετα με την λαϊκή άποψη, η
μαριχουάνα δεν είναι ναρκωτικό, όπως δεν είναι το
LSD και άλλες
παραισθησιογόνες ουσίες.
Πολλοί εκπρόσωποι του νόμου στις
ΗΠΑχρησιμοποιούν ανακριβώς τη λέξη "ναρκωτικό" (drug) για να αναφερθούν σε
οποιοδήποτε παράνομο φάρμακο ή παράνομα αποκτημένο φάρμακο. Επειδή ο
όρος χρησιμοποιείται συχνά με ευρύτερη έννοια, ανακριβώς και εκτός
ιατρικού περιεχομένου, οι περισσότεροι επαγγελματίες του ιατρικού χώρου
προτιμούν τον πιο ακριβή όρο "οπιοειδή" (opioids), ο οποίος αναφέρεται
σε φυσικές, ημι-συνθετικές και συνθετικές ουσίες, οι οποίες
συμπεριφέρονται φαρμακολογικά όπως η
μορφίνη, το κύριο ενεργό συστατικό του φυσικού οπίου.
Τα ναρκωτικά μπορούν να χορηγηθούν με διάφορους τρόπους. Στα πλαίσια
ιατρικής χρήσης λαμβάνονται στοματικά, επιδερμικά (τσιρότα), σε ενέσιμη
μορφή ή ως υπόθετα. Στα πλαίσια ψυχαγωγικής χρήσης λαμβάνονται
στοματικά, επίσης σε μορφή καπνού, ρινικά σε μορφή σκόνης, ενέσιμα
(υποδόρια ή ενδοφλέβια), ανάλογα με την εκάστοτε ουσία. (Η ψυχαγωγική
χρήση υποθέτων δεν είναι συνήθης.)
Ανάμεσα στους κινδύνους της απρόσεκτης ή υπερβολικής χρήσης ναρκωτικών
είναι ο αυξανόμενος κίνδυνος μολύνσεων, ασθενειών και θανάτου από
υπερβολική δόση. Οι πιο συχνές ιατρικές επιπλοκές ανάμεσα στους
ψυχαγωγικούς χρήστες ναρκωτικών οφείλονται κυρίως στις μη στείρες
διαδικασίες χορήγησης. Πυώδεις μολύνσεις σε
δέρμα,
πνεύμονες και
εγκέφαλο,
ενδοκαρδίτιδα,
ηπατίτιδα και
AIDS,
είναι από τις επιπλοκές που συναντώνται συχνά σε άτομα τα οποία
μοιράζονται σύριγγες ή αναπνέουν το ναρκωτικό. Γίνεται εκτεταμένη
συζήτηση σχετικά με τους κινδύνους από τις ουσίες που χρησιμοποιούνται
στην αραίωση των ναρκωτικών που πωλούνται στους δρόμους, π.χ. τριμμένο
γυαλί, ταλκ, ποντικοφάρμακο, απορρυπαντικές σκόνες και άλλες διαλυτικές
ουσίες. Καθώς δεν υπάρχει απλός τρόπος για να καθοριστεί η καθαρότητα
ενός ναρκωτικού που πωλείται στο δρόμο, τα αποτελέσματα της χρήσης του
είναι απρόβλεπτα